วิธีสอนโดยใช้กรณีตัวอย่าง (Case study
Method)
ความหมาย (
ทิศนา แขมมณี 2534 : 75 – 76 ) วิธีสอนโดยใช้กรณีตัวอย่าง
เป็นวิธีการที่มุ่งช่วยให้ผู้เรียนฝึกฝนการเผชิญและแก้ปัญหาโดยไม่ต้องรอให้เกิดปัญหาจริง
เป็นวิธีการที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนคิดวิเคราะห์และเรียนรู้ ความคิดขอผู้อื่น
ช่วยให้ผู้เรียนมีมุมมองที่กว้างขึ้น
วิธีการสอนโดยใช้กรณีตัวอย่าง หมายถึง
วิธีการสอนโดยการจัดประสบการณ์เรียนรู้โดยการนำเสนอกรณี เรื่องราว
ปัญหาต่าง ๆ
ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน
นำมาดัดแปลงให้สอดคล้องกับเรื่องที่ต้องการสอน แล้วเสนอเป็นตัวอย่างให้แก่ผู้เรียน เพื่อให้ผู้เรียนได้ศึกษา วิเคราะห์
และแสดงความคิดเห็นอย่างอิสระ เพื่อสร้างความเข้าใจ
และช่วยฝึกให้นักเรียนรู้จักการแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผลและรู้จักตัดสินใจ
การสร้างกรณีตัวอย่างขึ้นนั้นครูผู้สอนจะต้องตื่นตัว กระตือรือร้นต่อข่าวคราวความเคลื่อนไหวรู้จักสังเกตและหากรณีต่าง
ๆ
ขึ้นอย่างมีหลักเกณฑ์และสามารถปรับปรุงเหตุการณ์เรื่องราวเหล่านั้นให้สอดคล้องกับเนื้อหาทางจริยธรรม ตรงกับวัย
และระดับวุฒิภาวะของผู้เรียนเพื่อให้เห็นถึงขั้นตอนวิธีการสร้างกรณีตัวอย่างครูสามารถมีแนวทาง ดังต่อไปนี้
(สมพงษ์ จิตระดับ, 2530 )
1. เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริง
หรือมีส่วนใกล้เคียงกับการดำเนินชีวิตของคนในสังคม
กรณีตัวอย่างไม่ควรเป็นเรื่องที่แต่งขึ้นเองหรือเขียนจากจินตนาการโดยสมมติให้เกิดขึ้นตามความต้องการ
การใช้บุคคล เหตุการณ์สิ่งแวดล้อมควรจะเป็นจริงด้วย
2.
เป็นเรื่องที่ยังหาข้อยุติหรือข้อสรุปไม่ได้ มีประเด็นที่ต้องการใช้ความคิดของบุคคลหลาย
ๆ ฝ่าย
ทางเลือกของความคิดเห็นหรือคำตอบมีหลายแนวทางและเปิดกว้าง การตัดสินใจกระทำได้หลายทาง เพื่อจะพิจารณาได้ว่าทางใดเหมาะสมที่สุด
กรณีตัวอย่างที่ไม่มีทางเลือกจะไม่ก่อให้เกิดการเรียนรู้
3. มีสาระน่าสนใจ สนุกสนาน
แทรกข้อคิดที่เป็นประโยชน์
ผู้เรียนสามารถทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องราว เหตุการณ์ต่าง ๆ ได้ด้วยตนเอง
4. ให้ข้อมูลต่าง ๆ อย่างเพียงพอ
ในการกำหนดปัญหาหรือประเด็นในการตัดสินใจ
กรณีตัวอย่างไม่ควรยากเกินไปจนผู้เรียนไม่สามารถหาคำตอบได้ หรือง่ายจนเกินไป
จนผู้เรียนไม่ต้องใช้สติปัญญาในการคิดมากนัก
กรณีตัวอย่างที่ดีควรจะมีการแสดงทางเลือกในการตัดสินใจอย่างเด่นชัด
5.
สอดคล้องกับเนื้อหาทางจริยธรรม
เหมาะสมกับวัยและประสบการณ์ของผู้เรียน ในระดับชั้นประถมศึกษา
6.
ปรับเป็นกิจกรรมที่แสดงออกและเคลื่อนไหวได้ กรณีตัวอย่างจะเป็นรูปธรรมมากขึ้น ผู้เรียนควรมีส่วนร่วมในการแสดงออก การรับรู้
และปฏิสัมพันธ์
7.
ท้ายสุดของกรณีตัวอย่างจะต้องมีคำถามหรือประเด็นที่ใช้ในการอภิปรายและแสดงความคิดเห็น
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบกรณีศึกษานั้น
ความจริงแล้วไม่ใช่เรื่องยุ่งยากแต่ต้องใช้เวลา ใช้ความอดทน
ต้องแก้ปัญหาตลอดเวลาเรียนรู้
โดยที่เราคือทั้งผู้เรียนและผู้สอนไม่รู้ล่วงหน้าว่าจะเกิดอะไรขึ้นบ้าง ถ้าเราผู้สอนเข้าใจ
และจัดลำดับขั้นตอนของการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนแบบกรณีศึกษาได้ก็จะจัดง่ายขึ้น เตรียมแผนการเรียนรู้ง่ายขึ้น
ขั้นตอนสำคัญของการสอน
1. ผู้สอน / ผู้เรียนนำเสนอกรณีตัวอย่าง
2. ผู้เรียนศึกษากรณีตัวอย่าง
3. ผู้เรียนอภิปรายประเด็นคำถามเพื่อหาคำตอบ
4. ผู้สอนและผู้เรียนอภิปรายคำตอบ
5. ผู้สอนและผู้เรียนอภิปรายเกี่ยวกับปัญหา วิธีแก้ปัญหาของผู้เรียน
และสรุปการเรียนรู้ที่ได้รับ
เทคนิคและข้อเสนอแนะต่าง ๆ
ในการใช้วิธีสอนโดยใช้กรณีตัวอย่างให้มีประสิทธิภาพ
การเตรียมการ
ก่อนการสอน
ผู้สอนต้องเตรียมกรณีตัวอย่างให้พร้อม ต้องมีสาระซึ่งจะช่วยทำให้
ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้และ
มีลักษณะใกล้เคียงกับความเป็นจริง
กรณีที่นำมาใช้ส่วนใหญ่มักเป็นเรื่องที่มี สถานการณ์ปัญหาขัดแย้ง
ซึ่งจะช่วยกระตุ้นความคิดของผู้เรียน หากไม่มีสถานการณ์ที่เป็นปัญหาขัดแย้ง
ผู้สอนอาจใช้วิธีการตั้งประเด็นคำถามที่ท้าทายให้ผู้เรียนคิดก็ได้
ผู้สอนอาจนำเรื่องจริงมาเขียนเป็นกรณีตัวอย่าง หรืออาจใช้เรื่องจากหนังสือพิมพ์
ข่าว และเหตุการณ์ รวมทั้งจากสื่อต่าง ๆ เช่น ภาพยนตร์ โทรทัศน์
เป็นได้กรณีที่ต้องการแล้ว ผู้สอนจะต้องเตรียมประเด็นคำถามสำหรับการอภิปรายเพื่อนำไปสู่การเรียนรู้ที่ต้องการ
การนำเสนอกรณีตัวอย่าง
ผู้สอนอาจเป็นผู้นำเสนอกรณีตัวอย่าง
หรืออาจใช้เรื่องจริงจากผู้เรียนเป็นกรณีตัวอย่างก็ได้ วิธีการนำเสนอทำได้หลายวิธี
เช่น การพิมพ์เป็นข้อมูลมาให้ผู้เรียนอ่าน การเล่ากรณีตัวอย่างให้ฟัง หรือนำเสนอโดยใช้สื่อ เล่น สไลด์ วีดิทัศน์
ภาพยนตร์ หรืออาจให้ผู้เรียนแสดงเป็นละครหรือบทบาทสมมติก็ได้
การศึกษากรณีตัวอย่างและการอภิปราย
ผู้สอนควรแบ่งผู้เรียนเป็นกลุ่มย่อยและให้เวลาอย่างเพียงพอในการศึกษากรณีตัวอย่างและคิดหาคำตอบ
แล้วจึงร่วมกันอภิปรายเป็นกลุ่มและนำเสนอผลการอภิปรายระหว่างกลุ่มเป็นการแลกเปลี่ยนกัน
ผู้สอนพึงตระหนักว่าการสอนโดยใช้กรณีตัวอย่าง มิได้มุ่งที่คำตอบใดคำตอบหนึ่ง
ไม่มีคำตอบที่ถูกหรือผิดอย่างชัดเจนแน่นอน
แต่ต้องการให้ผู้เรียนเห็นคำตอบและเหตุผลที่หลากหลาย
ซึ่งจะช่วยให้ผู้เรียนมีความคิดที่กว้างขึ้น มองปัญหาในแง่มุมที่หลากหลายขึ้น
อันจะช่วยให้การตัดสินใจมีความรอบคอบขึ้น ด้วยเหตุนี้ การอภิปรายจึงควรมุ่งความสนใจไปที่เหตุผลหรือที่มาของความคิดที่ผู้เรียนใช้ในการแก้ปัญหาเป็นสำคัญ
ข้อดีและข้อจำกัด
ข้อดี
1. เป็นวิธีสอนที่ช่วยให้ผู้เรียนได้เผชิญปัญหาที่เกิดขึ้นในสถานการณ์จริง
2. เป็นวิธีสอนที่ช่วยให้ผู้เรียนได้พัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์
การคิดอย่างมีวิจารณญาณ และการคิด
แก้ปัญหา
ช่วยให้ผู้เรียนมีมุมมองที่กว้างขึ้น
ข้อจำกัด
1 หากใช้กับกลุ่มผู้เรียนมากเกินไป
ผู้เรียนก็จะแสดงออกไม่ทั่วถึง
2 หากผู้สอนขาดทักษะในการตั้งคำถามกระตุ้น
บรรยากาศของการเรียนรู้ก็เกิดได้ยาก
3 ถ้าผู้เรียนไม่ร่วมมือ
ไม่กระตือรือร้นก็จะทำให้ผลการเรียนไม่เป็นไปตามที่กำหนดไว้
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
news4teacher.blogspot.com
เชื่อมโยงแหล่งเรียนรู้วิธีสอนโดยใช้กรณีศึกษา
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น