วิธีการสอนโดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem – based Learning)
ความหมาย ของ PBL
เมื่อดูจากรูปคำศัพท์ Problem –
based Learning Problem แปลว่า ปัญหา
based
เแปลว่า ฐาน
พื้นฐาน Learning แปลว่า การเรียนรู้ Problem – based Learning
หรือ PBL ก็คือ วิธีการเรียนรู้วิธีหนึ่ง
ที่มีรูปแบบการเรียนรู้
โดยการนำปัญหามาเป็นตัวกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem-based learning หรือ PBL) เป็นรูปแบบการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นจากแนวคิดตามทฤษฎีการเรียนรู้แบบสร้างสรรค์นิยม
(Constructivism ) โดยให้ผู้เรียนสร้างความรู้ใหม่ จากการใช้ปัญหาที่เกิดขึ้นจริงในโลก เป็นบริบท (context)
ของการเรียนรู้
เพื่อให้ผู้เรียนเกิดทักษะในการคิดวิเคราะห์และคิดแก้ปัญหา
รวมทั้งได้ความรู้ตามศาสตร์ในสาขาวิชาที่ตนศึกษา ไปพร้อมกันด้วย
การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานจึงเป็นผลมาจากกระบวนการทำงานที่ต้องอาศัยความเข้าใจและการแก้ไขปัญหาเป็นหลัก
ลักษณะทั่วไปของ การเรียนรู้แบบ PBL (ยรรยง สินธุ์งาม.
๒๐๐๘)
รูปแบบของการจัดการเรียนรู้แบบ
การใช้ปัญหาเป็นฐาน หรือ PBL พอจะกล่าวได้ดังนี้
๑.
ให้ผู้เรียนเป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้อย่างแท้จริง (student-centered
learning)
๒.
จัดกลุ่มผู้เรียนให้มีขนาดเล็ก (ประมาณ ๓ – ๕ คน)
๓. ครูทำหน้าที่
เป็นผู้อำนวยความสะดวก(facilitator) หรือผู้ให้คำแนะนำ (guide)
๔. ใช้ปัญหาเป็นตัวกระตุ้น
(สิ่งเร้า)ให้เกิดการเรียนรู้
๕.
ลักษณะของปัญหาที่นำมาใช้ ต้องมีลักษณะคลุมเครือ
ไม่ชัดเจน มีวิธีแก้ไขปัญหาได้
อย่างหลากหลาย อาจมี
คำตอบได้หลายคำตอบ
๖. ผู้เรียนเป็นผู้แก้ปัญหาโดยการแสวงหาข้อมูลใหม่ ๆ ด้วยตนเอง (self-directed
learning)
๗. การประเมินผล ใช้การประเมินผลจากสถานการณ์จริง(authentic
assessment)
วิธีการของรูปแบบการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน มี
๖ ขั้นตอน ( กมลวรรณ สายจุฑาวัฒน์,๒๐๐๗) ดังนี้
ขั้นที่ ๑
กำหนดปัญหา
จัดสถานการณ์ต่างๆกระตุ้นให้นักเรียนเกิดความสนใจ และมองเห็นปัญหา สามารถกำหนด
สิ่งที่เป็นปัญหาที่ผู้เรียนอยากรู้ อยากเรียนเกิดความสนใจที่จะค้นหาคำตอบ
ขั้นที่ ๒
ทำความเข้าใจกับปัญหา
ปัญหาที่ต้องการเรียนรู้ ต้องสามารถอธิบายสิ่งต่างๆที่เกี่ยวข้องกับปัญหาได้
ขั้นที่ ๓
ดำเนินการศึกษาค้นคว้า
นักเรียนศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองด้วยวิธีการหลากหลาย
ขั้นที่ ๔
สังเคราะห์ความรู้
นักเรียนนำความรู้ที่ได้ค้นคว้ามาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน
ขั้นที่
๕
สรุปและประเมินค่าหาคำตอบ
นักเรียนแต่ละกลุ่ม
สรุปผลงานของกลุ่มตนเอง
และประเมินผลงานว่าข้อมูล
ที่ศึกษาค้นคว้ามีความเหมาะสม หรือไม่เพียงใด โดยพยายามตรวจสอบแนวคิดภายในกลุ่มของตนเองอย่าง
อิสระ ทุกกลุ่มช่วยกันสรุปองค์ความรู้ ในภาพรวมของปัญหาอีกครั้ง
ขั้นที่ ๖
นำเสนอและประเมินผลงาน
นักเรียนนำข้อมูลที่ได้มาจัดระบบองค์ความรู้ และนำเสนอเป็นผลงานในรูปแบบ
ที่หลากหลาย ผู้เรียนทุกกลุ่ม
ทั้งผู้ที่เกี่ยวข้องกับปัญหาร่วมกันประเมินผลงาน
ลักษณะของปัญหาที่ใช้ในการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐาน
๑.เกิดขึ้นในชีวิตจริงและเกิดจากประสบการณ์ของผู้เรียนหรือผู้เรียนอาจมีโอกาสเผชิญกับปัญหานั้น
๒.เป็นปัญหาที่พบบ่อย มีความสำคัญ
มีข้อมูลประกอบเพียงพอสำหรับการค้นคว้า
๓.เป็นปัญหาที่ยังไม่มีคำตอบชัดเจนตายตัว
เป็นปัญหาที่มีความซับซ้อน คลุมเครือ หรือผู้เรียนเกิดความสับสน
๔.ปัญหาที่เป็นประเด็นขัดแย้ง
ข้อถกเถียงในสังคมยังไม่มีข้อยุติ
๕.เป็นปัญหาอยู่ในความสนใจ
เป็นสิ่งที่อยากรู้แต่ไม่รู้
๖.ปัญหาที่สร้างความเดือดร้อน
เสียหาย เกิดโทษภัยเป็นสิ่งที่ไม่ดีหากใช้ข้อมูลโดยลำพังคนเดียวอาจทำให้ตอบ
ปัญหาผิดพลาด
๗.เป็นปัญหาที่มีการยอมรับว่าจริง
ถูกต้อง แต่ผู้เรียนไม่เชื่อจริง ไม่สอดคล้องกับความคิดของผู้เรียน
๘.ปัญหาที่อาจมีคำตอบหรือแนวทางในการแสวงหาคำตอบได้หลายทาง
ครอลคลุมการเรียนรู้ที่กว้างขวาง
หลากหลายเนื้อหา
๙.เป็นปัญหาที่มีความยากความง่ายเหมาะสมกับพื้นฐานของผู้เรียน
๑๐.เป็นปัญหาที่ไม่สามารถหาคำตอบได้ทันที
ต้องการการสำรวจค้นคว้าและการรวบรวมข้อมูลหรือทดลองดูก่อน
จึงจะได้คำตอบ
ไม่สามารถที่จะคาดเดาหรือทำนายได้ง่ายๆว่าต้องใช้ความรู้อะไร
ยุทธวิธีในการสืบเสาะหา
ความรู้จะเป็นอย่างไรหรือคำตอบหรือผลของความรู้เป็นอย่างไร
๑๑.เป็นปัญหาส่งเสริมความรู้ด้านเนื้อหาทักษะ
สอดคล้องกับหลักสูตรการศึกษา ปัญหาที่นำมาประกอบในการจัด
กระบวนการเรียนรู้ต้องเป็นปัญหาที่มีความเป็นปัจจุบันและอยู่ในความสนใจ
ของสังคมที่ยังหาข้อยุติไม่ได้
พบเจออยู่บ่อยครั้งในชีวิตประจำวันหรือเป็นเหตุการณ์ประสบการตรงจากผู้เรียนเอง โดยปัญหาที่สร้างขึ้นจะต้อง
สอดคล้องกับสภาพพื้นฐานของผู้เรียนและตัวหลักสูตรการศึกษา มีข้อมูลประกอบเพียงพอสำหรับการศึกษา
ค้นคว้า นอกจากนี็ ยังต้องเป็นปัญหา ที่ไม่สามารถหาคำตอบได้ทันที ต้องเกิดกระบวนการศึกษาค้นคว้า รวบรวม
ข้อมูลหรือการทดลอง เพื่อให้ได้มาซึ่งคำตอบ
พบเจออยู่บ่อยครั้งในชีวิตประจำวันหรือเป็นเหตุการณ์ประสบการตรงจากผู้เรียนเอง โดยปัญหาที่สร้างขึ้นจะต้อง
สอดคล้องกับสภาพพื้นฐานของผู้เรียนและตัวหลักสูตรการศึกษา มีข้อมูลประกอบเพียงพอสำหรับการศึกษา
ค้นคว้า นอกจากนี็ ยังต้องเป็นปัญหา ที่ไม่สามารถหาคำตอบได้ทันที ต้องเกิดกระบวนการศึกษาค้นคว้า รวบรวม
ข้อมูลหรือการทดลอง เพื่อให้ได้มาซึ่งคำตอบ
บทบาทของครูในชั้นเรียน PBL
ผู้สอนมีบทบาทโดยตรงต่อการจัดการเรียนรู้ดังนั้นลักษณะของผู้สอนที่เอื้อต่อการจัดการเรีนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐาน
ควรมีลักษณะดังนี้ (สมรัชนีกร อ่องเอิบ และคณะ )
๑.ผู้สอนต้องมุ่งมั่นตั้งใจสูง
รู้จักแสวงหาความรู้เพื่อพัฒนาตนเองอยู่เสมอ
๒.ผู้สอนต้องรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคลเข้าใจศักยภาพของนักเรียนเพื่อสามารถให้คำแนะนำ
ช่วยเหลือนักเรียนได้ทุกเมื่อ
ทุกเวลา
๓.ผู้สอนต้องเข้าใจขั้นตอนของแนวทางการจัดการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐานอย่างถ่องแท้ชัดเจนทุกขั้นตอน
เพื่อจะได้
แนะนำให้คำปรึกษาแก่นักเรียนได้ถูกต้อง
๔.ผู้สอนต้องมีทักษะและศักยภาพสูงในสังคมยังไม่มีข้อยุติ
๕.ผู้สอนต้องเป็นผู้อำนวยความสะดวกด้วยการจัดหา
สนับสนุนสื่อ อุปกรณ์การเรียนรู้ให้เหมาะสมเพียงพอ จัดเตรียม
ห้องสมุด อินเตอร์เน็ต ฯลฯ
๖.ผู้สอนต้องมีจิตวิทยาสร้างแรงจูงใจแก่นักเรียน
เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนเกิดการตื่นตัวในการเรียนรู้ตลอดเวลา
๗.ผู้สอนต้องชี้แจงและปรับทัศนะคติของนักเรียนให้เข้าใจและเห็นคุณค่าของการเรียนรู้แบบนี้
๘.ผู้สอนต้องมีความรู้
ความสามารถ ด้านการวัดและประเมินผลนักเรียนตามสภาพจริง ให้ครอบคลุมทั้งด้านความรู้
ทักษะกระบวนการและเจตคติให้ครบทุกขั้นตอนของการจัดการเรียนรู้
ข้อดีของการเรียนการสอนโดยใช้ปัญหาเป็นหลัก
1) ได้รับความรู้ในเนื้อหาวิชาที่เป็นการบูรณาการ
และนำไปประยุกต์ใช้ในการแก้ปัญหา
2) พัฒนาทักษะ ความสามารถในการแก้ปัญหา
3) พัฒนาทักษะในการเรียนรู้ด้วยตนเอง
4) พัฒนาทักษะการทำงานเป็นทีม
5) เพิ่มแรงจูงใจในการเรียน เนื่องจากผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้
ข้อจำกัดของการเรียนการสอนโดยใช้ปัญหาเป็นหลัก
1) เป็นการเรียนที่เหมาะสำหรับสายวิชาชีพซึ่งเป็นวิทยาศาสตร์ประยุกต์ไม่สามารถนำมาใช้ได้กับทุกรายวิชา
2) ผู้สอนต้องมีทักษะในการเป็นผู้สอนประจำกลุ่ม
3) ผู้เรียนจะต้องมีความรับผิดชอบต่อการเรียนรู้ของตนเองและให้ความร่วมมือในการเรียนร่วมกัน
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
http://www.vcharkarn.com
comed5kku.wordpress.com
mblog.manager.co.th/titiya110
เชื่อมโยงแหล่งเรียนรู้วิธีสอนแบบใช้ปัญหาเป็นฐาน
mblog.manager.co.th/titiya110
เชื่อมโยงแหล่งเรียนรู้วิธีสอนแบบใช้ปัญหาเป็นฐาน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น